Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 7 Sách Kết nối tri thức - Tiết 19+20: Gặp lá cơm nếp - Năm học 2023-2024 - Trường THCS Trung Thành

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 7 Sách Kết nối tri thức - Tiết 19+20: Gặp lá cơm nếp - Năm học 2023-2024 - Trường THCS Trung Thành

1. Ngày soạn:28/9/23 Tiết 19,20. GẶP LÁ CƠM NẾP I. MỤC TIÊU: 1. Về năng lực:Bước đầu nhận biết và nhận xét được nét độc đáo của bài thơ năm chữ thể hiện qua từ ngữ, hình ảnh, vần, nhịp biết làm một bài thơ bốn chữ và năm chữ; viết đoạn văn ghi lại cảm xúc sau khi đọc một bài thơ bốn chữ, năm chữ. 2. Về phẩm chất:Biết trân trọng, vun đắp tình yêu con người, thiên nhiên, quê hương, đất nước. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU: - Sách giáo khoa, kế hoạch bài dạy. - Máy tính, máy chiếu. - Phiếu học tập III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: 1. Tổ chức: Ổn định tổ chức lớp. 2. Kiểm tra: Kiểm tra kiến thức tiết trước. 3. Bài mới: *HĐKĐ: Mục tiêu:Kết nối - tạo hứng thú cho học sinh, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến thức mới. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 1. 1. Xác định thể thơ của từng bài thơ em đã được Tên bài thơ, tác giả Thể thơ học ở lớp 6 vào phiếu học tập số 1. Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Năm chữ 2. Xôi là là một trong những món ăn quen thuộc Quỳnh) của người Việt, em đã bao giờ được thưởng thức món ăn đó chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của bản Chuyện cổ nước mình (Lâm Thị Mỹ Lục bát thân về hương vị của món ăn đó. (GV khuyến Dạ) khích cho HS tự chia sẻ, bộc lộ). Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh) Năm chữ 3. GV chiếu hình ảnh và giới thiệu về lá cơm Mây và sóng (Ta-go) Tự do
2. nếp. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 2. HS chia sẻ. HS làm việc cá nhân, chia sẻ Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS báo cáo kết quả, nhận xét. Bước 4: Kết luận, nhận định. GV chốt và dẫn vào bài. Ở tiểu học cũng như ở lớp 6, các em đã được làm quen với nhiều bài thơ viết theo thể thơ năm chữ với nhiều phong cách khác nhau. Hôm nay chúng ta sẽ gặp lại thể thơ này trong giai điệu dung dị, ám gợi nhiều cảm xúc trong tâm hồn người đọc qua bài thơ “Gặp lá cơm nếp” của nhà thơ Thanh Thảo. *HĐHTKT I. Đọc, tìm hiểu chung. Mục tiêu: - Đọc diễn cảm văn bản. - Nắm được những thông tin về tác giả, tác phẩm. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm. 1. Tác giả: Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - Sinh năm 1946, quê ở Quảng Ngãi. - Hãy đọc SGK và giới thiệu những hiểu biết của - Ông là nhà thơ, nhà báo, được công chúng chú ý qua em về nhà thơ Thanh Thảo. những tập thơ và trường ca viết về chiến tranh và các vấn đề của cuộc sống thời hậu chiến. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: - Tác phẩm tiêu biểu: Những người đi tới biển (1981); Khối HS làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi. vuông ru-bích (1985), Từ một đến một trăm (1988) Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS báo cáo kết quả, nhận xét. Bước 4: Kết luận, nhận định. 2. Văn bản:
3. GV kết luận và nhấn mạnh kiến thức. a. Đọc văn bản. - Chú ý cách đọc to, trôi chảy, phù hợp với diễn biến cảm xúc của nhân vật trữ tình. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - Xôi và cơm nếp: - Khi đọc văn bản này ta cần chú ý điều gì? + Giống: Cùng sử dụng một loại nguyên liệu là gạo nếp; - Nghe GV đọc mẫu và HS đọc những đoạn còn lại + Khác ở cách nấu, mục đích nấu. Xôi được đồ hoặc nấu (thường chín bằng hơi nước) rất cầu kì nên thường chỉ được - Phân biệt sự giống và khác nhau giữa xôi và làm vào dịp lễ, tết hoặc giỗ chạp. Còn cơm nếp có thể nấu cơm nếp. (giống nấu cơm tẻ) trong ngày thường. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi, đọc văn bản. b. Tìm hiểu chung. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: * Thể loại: Thơ năm chữ HS báo cáo kết quả, nhận xét. * Giọng điệu: tâm tình, trong trẻo, tha thiết. Bước 4: Kết luận, nhận định. * Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm. GV kết luận và nhấn mạnh HS khi đọc phải theo dõi các hộp chỉ dẫn. * Bố cục: - Khổ 1: H/cảnh xa nhà khơi nguồn cảm xúc; - Khổ 2: Hình ảnh mẹ trong kí ức của con; Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - Khổ 3,4: Tình cảm, cảm xúc người con khi gặp lá cơm ?Xác định thể loại, giọng điệu, phương thức nếp. biểu đạt chính ,bố cục (Văn bản có thể chia thành mấy phần. Nội dung chính từng phần)? * Nhân vật trữ tình và đối tượng cảm xúc: ?Người bày tỏ cảm xúc trong bài thơ là ai? (chủ - Người bày tỏ cảm xúc là một người con, cũng là một anh thể trữ tình/nhân vật trữ tình). Đối tượng để thể bộ đội. hiện cảm xúc là ai? - Đối tượng để anh thể hiện cảm xúc là người mẹ nơi quê ?Xác định đề tài của văn bản? nhà. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: * Đề tài: Người lính và quê hương. - Làm việc cá nhân trả lời câu hỏi. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS báo cáo kết quả, nhận xét.
4. Bước 4: Kết luận, nhận định. GV kết luận và nhấn mạnh kiến thức II. Khám phá văn bản- Tìm hiểu chi tiết. Mục tiêu: - Giúp HS tìm hiểu những phương diện, yếu tố cơ bản về hình thức và nội dung bài thơ; - Bồi dưỡng cho các em những cảm xúc về tình yêu quê hương, đất nước. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm. 1. Đặc điểm về cách gieo vần, ngắt nhịp, khổ, thể thơ Đặc điểm hình Đồng dao mùa Gặp lá cơm thức xuân nếp Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Số tiếng / dòng 4 tiếng/dòng 5 tiếng/dòng - Số tiếng trong một dòng, cách gieo vần, ngắt thơ nhịp và chia khổ của bài thơ Gặp lá cơm nếp có gì khác so với bài thơ Đồng dao mùa xuân? Hãy Cách gieo vần Vần Vần chân so sánh các phương diện đó của hai bài thơ thực chân hiện vào phiếu học tập số 2 Ngắt nhịp linh hoạt, biến linh hoạt, biến Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: tấu trên nền tấu trên nền nhịp 2/2 nhịp 2/2 HS làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi. Chia khổ 9 khổ, trong đó 4 khổ, trong đó Bước 3: Báo cáo, thảo luận: có 2 khổ đặc biệt có 1 khổ đặc biệt HS báo cáo kết quả, nhận xét. 2. Hình ảnh người mẹ trong kí ức của người lính. Bước 4: Kết luận, nhận định. a. Hoàn cảnh gợi nhắc người lính nhớ về mẹ GV chốt kiến thức. - Trên đường hành quân ra mặt trận, anh gặp lá cơm nếp. Chính hương vị của lá cơm nếp đã gợi cho anh nhớ đến hình ảnh thân thương của người mẹ bên bếp lửa đang nấu xôi. b. Hình ảnh mẹ trong kí ức của người lính Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - Mẹ tần tảo, chăm lo cuộc sống gia đình.
5. ?Người lính nhớ về mẹ trong hoàn cảnh nào? - Mẹ yêu thương các con. ?Tìm những dòng thơ kể về người mẹ trong kí ức - Mẹ giản dị, mộc mạc, chất phác. của người con. Từ những dòng thơ kể về mẹ ấy, em hãy nhận xét về hình ảnh người mẹ. Qua đó em hiểu được gì về trái tim người lính? => Anh rất yêu thương mẹ, thấu hiểu nỗi vất vả và tình cảm Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: mà mẹ dành cho mình. Trong nỗi nhớ người con dành cho mẹ của mình, người đọc cảm nhận được cả nỗi xót xa vì HS làm việc cá nhân, thảo luận nhóm, trả lời câu anh đi xa, không thể đỡ đần, sẻ chia nỗi vất vả, nhọc nhằn hỏi. cùng mẹ. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS báo cáo kết quả, nhận xét. 2. Hình ảnh người lính: Bước 4: Kết luận, nhận định. Khổ ba: Tình yêu thương gia đình hoà với tình yêu quê hương, đất nước trào dâng trong lòng người lính vì anh GV chốt và mở rộng kiến thức. đang trên đường hành quân, xa quê hương, gia đình, hương vị lá cơm nếp khiến người con nhớ đến món cơm nếp mà người mẹ đã nấu. Hương vị của món ăn dân dã, bình dị đó được anh xem như là biểu tượng của quê hương - mùi vị quê hương => Người lính có tâm hồn nhạy cảm, yêu gia đình, yêu quê Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: hương đất nước. ?Trong khổ thơ thứ 3, người con thể hiện những tình cảm, cảm xúc gì? Vì sao những tình cảm, cảm xúc ấy lại cùng trào dâng trong tâm hồn người con khi “gặp lá cơm nếp”? ? Em cảm nhận như thế nào về hình ảnh người con trong bài thơ? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS làm việc cá nhân, trả lời câu hỏi. Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS báo cáo kết quả, nhận xét. Bước 4: Kết luận, nhận định. GV chốt và mở rộng kiến thức.
6. III.Tổng kết. Mục tiêu: Khái quát nét chính về nghệ thuật và nội dung văn bản. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 1. Nghệ thuật: ?Nêu những đặc sắc nghệ thuật của văn bản ? - Sử dụng thể thơ năm chữ, gần gũi với đồng dao; ?Nội dung, ý nghĩa của văn bản? - Cách ngắt nhịp, gieo vần linh hoạt; ?Để đọc hiểu một bài thơ năm chữ, chúng ta cần - Giọng điệu tâm tình, trong trẻo, tha thiết; lưu ý điều gì? - Hình ảnh thơ chân thực, gợi cảm, mang nhiều ý nghĩa. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 2. Nội dung- Ý nghĩa: HS làm việc cá nhân, chia sẻ - Bài thơ thể hiện tình cảm nhớ thương mẹ da diết và tình yêu Bước 3: Báo cáo, thảo luận: quê hương đất nước của người lính xa nhà đi chiến đấu. HS báo cáo kết quả, nhận xét. - Những hình ảnh thân thiết, gắn bó của quê hương là nguồn sức mạnh nâng bước người lính trên đường đi chiến đấu. Bước 4: Kết luận, nhận định. 3. Cách đọc hiểu văn bản thơ năm chữ: GV chốt kiến thức. - Xác định và nhận diện các đặc điểm của thể thơ như: số chữ, cách gieo vần, ngắt nhịp; - Đánh giá tác dụng của cách gieo vần, ngắt nhịp trong việc thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả; - Tìm hiểu ý nghĩa của các chi tiết, hình ảnh có trong bài thơ; - Tìm hiểu tâm trạng cảm xúc của tác giả. Qua đó, lí giải đánh giá và liên hệ với những kinh nghiệm sống thực tiễn của bản thân. *HĐLT: Mục tiêu:Giúp HS củng cố hiểu biết về thể thơ qua việc đánh giá ưu thế, tác dụng của thể thơ năm chữ trong việc thể hiện cảm xúc của nhà thơ. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - Những đặc điểm của thể thơ năm chữ qua bài thơ “Gặp lá cơm nếp”: mỗi dòng có năm tiếng; nhịp 3/2, 2/3 hoặc linh ?Em hãy nhắc lại những đặc điểm của thể thơ
7. năm chữ qua bài thơ “Gặp lá cơm nếp”? Theo hoạt phù hợp với tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong bài; em, những đặc điểm trên của thể thơ năm chữ có sử dụng vần chần; tác dụng gì trong việc thể hiện cảm xúc của nhà thơ? - Tác dụng trong việc thể hiện cảm xúc của nhà thơ: Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: + Thể hiện một cách hàm xúc tình cảm, tấm lòng của người con đối với quê hương, đất nước và mẹ của mình. HS thảo luận theo cặp hoàn thiện gợi ý, cá nhân viết đoạn văn. + Khơi gợi tâm tình sâu nặng của người con dành cho quê hương và người mẹ. Đó chính là tình yêu thương cao cả Bước 3: Báo cáo, thảo luận: thiêng liêng. HS báo cáo kết quả, nhận xét. Bước 4: Kết luận, nhận định. GV chốt và mở rộng kiến thức. *HĐVD Mục tiêu:Vận dụng các kiến thức, kĩ năng để giải quyết bài tập Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Dự kiến sản phẩm. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: - Ví dụ: Đi hết cuộc đời dài rộng này, chúng ta cũng không thể hiểu được hết công lao của mẹ cha. Bởi vậy, đã - Viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) nêu cảm nghĩ có biết bao sáng tác ra đời để ca ngợi công ơn trời bể ấy. của em về nỗi nhớ thương mẹ của người con Tác giả Thanh Thảo cũng viết về đề tài ấy, ngắn gọn trong bài thơ Gặp lá cơm nếp. nhưng đầy cảm xúc trong bài thơ Gặp lá cơm nếp. Bài thơ Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: đã ghi lại cảm xúc của người con tình cờ nghĩ đến hương vị của mùi xôi và nhớ về mẹ. Tác giả đã xa nhà nhiều HS thảo luận, thực hiện yêu cầu. năm, thèm một bát xôi nếp mùa gặt và nhớ về mẹ cùng những hương vị yêu dấu của làng quê. Trong tâm hồn các Bước 3: Báo cáo, thảo luận: anh, người mẹ là hình ảnh lớn lao nhất, đẹp đẽ nhất của quê hương. Với người lính, mẹ là suối nguồn của yêu HS báo cáo kết quả, nhận xét. thương, là ánh sáng diệu kì dõi theo con suốt cuộc Bước 4: Kết luận, nhận định. đời. Câu thơ "Mẹ già và đất nước/ Chia đều nỗi nhớ thương" như cảm xúc òa khóc trong lòng nhân vật khi GV chốt và mở rộng kiến thức. nghĩ về người mẹ tảo tần và đất nước bình dị. Mẹ đã chịu một đời lam lũ, hi sinh để dành cho con những điều đẹp đẽ nhất. Bài thơ "Gặp lá cơm nếp" được viết lên từ nỗi nhớ, tình yêu mà nhà thơ dành cho mẹ. Bài thơ đã để lại nhiều cảm xúc trong lòng độc giả PHIẾU HỌC TẬP 01:
8. Tên bài thơ, tác giả Thể thơ Chuyện cổ tích về loài người (Xuân Quỳnh) Chuyện cổ nước mình (Lâm Thị Mỹ Dạ) Bắt nạt (Nguyễn Thế Hoàng Linh) Mây và sóng (Ta-go) * Hướng dẫn về nhà. - Học bài, hoàn thành bài tập. - Soạn: Bài Trở gió